Het gemeentewapen van Hensbroek
Over het gemeentewapen van Hensbroek wordt verschillend gedacht. De meningen gaan van wel geestig tot ronduit belachelijk. Dit wapen geldt in ieder geval als het meest kolderieke gemeentewapen van Nederland. De naam Hensbroek is wel heel letterlijk weergegeven.
De naam Hensbroek heeft niets met een broek en ook niets met een kip te maken, “Broek” duidt altijd op drassig land en “Hen” is vermoedelijk een verbastering van de naam “Hein” .
De officiële omschrijving van het wapen luidt: “zijnde van keel beladen met een broek van goud waarop rustende een hen van zilver”. Vrij vertaald staat hier: een gouden broek waarop een zilveren kip zit. Het wapenschild is rood van kleur.
De Hoge Raad van Adel besluit op 22 oktober 1817 het wapen der gemeente Hensbroek en de heerlijkheid Hensbroek te bevestigen naar aanleiding van de aanvragen van de gemeente Hensbroek en de ambachtsheer van Hensbroek, Mr. A.W. Boele Heere van Hensbroek. De ambachtsheer vermeldt in zijn aanvraag van 8 april 1815 dat originele bewijzen van “de oortsprong van hetselve niet te vinden zijn, maar dat deze heerlijkheyt sinds mensenheugenis dit wapen voert.” Schout P. Roos, die namens de gemeente een verzoek tot bevestiging van het wapen doet, schrijft in zijn brief van 28 juli 1818 over het aloude dorpswapen van Hensbroek.
Een grappig detail is dat het wapen niet voldoet aan de regels der heraldiek (wapenkunde). Metalen mogen niet met elkaar in aanraking komen en in het wapen van Hensbroek grenzen goud en zilver aan elkaar. De Hoge Raad van Adel, ongetwijfeld op de hoogte van deze regel, is daar overheen gestapt.
Diverse mensen hebben zich al bezig gehouden met dit merkwaardige gemeentewapen. Eén daarvan is burgemeester Kooiman, die in een brief aan de Hoge Raad van Adel wijst op het wapen van Jan van Heinsbroeck, waarop een hen staat afgebeeld op een heuveltje. Dit wapen schijnt voor te komen in een uit 1450 daterend Nederlands-Duits wapenboek dat behoorde tot het stedelijk archief van Munster. Hij vraagt zich af of het wapen van Hensbroek hierin zijn oorsprong vindt. De Hoge Raad van Adel heeft deze suggestie niet kunnen bevestigen.
Wim Kooiman, zoon van de burgemeester, meldt dat op een titelblad van de kroniek van Hensbroek, een uit 1570 daterend geschrift, een wapen is getekend, waarop een hen staat afgebeeld met een broek in de linkerpoot. Eerst zat de kip dus op een heuvel, 120 jaar later heeft de kip een broek in de linkerpoot en nog weer later zit zij bovenop de broek. Wim ziet hierin een symbool van de overwinning op het water van de mens. Eerst moet hij vluchten op een heuvel, ruim een eeuw later staat hij al bijna los van het drassige land en nog weer later overwint hij het water.
Op zich is dit geen slechts verhaal, maar het sluitende bewijs ontbreekt. Dit neemt niet weg dat Hensbroek beschikt over een heel bijzonder wapen, dat geen enkel element van andere gemeente- of familiewapens bevat. Zeker is dat het wapen al eeuwen geleden is ontstaan. Laten we daarom dit meest kolderieke gemeentewapen van Nederland maar koesteren.
Jaap Kroon
Bronvermelding
– Archief van de gemeente Hensbroek
– Krantenartikel W. Kooiman